Σεμιν. Αιγυπτιολογίας: Περίληψη γ΄ εισήγησης (18-11-2015), Δρ. Νίκος Κουρεμένος

Η κοπτική γλώσσα και η συμβολή της στην αποκρυπτογράφηση των Ιερογλυφικών /

Coptic language and its contribution to the decipherment of Hieroglyphics.

του Δρ. Νίκου Κουρεμένου

Η κοπτική πολλές φορές περιγράφεται από τους ειδικούς ως η τελευταία φάση εξέλιξης της αρχαίας αιγυπτιακής γλώσσας. Τι σημαίνει ωστόσο ο όρος «κόπτης/κοπτικός» και σε τι διαφέρει η κοπτική από τις προγενέστερες μορφές της αρχαίας αιγυπτιακής γλώσσας; Είναι η κοπτική μια νεκρή γλώσσα; Πότε και γιατί εμφανίζεται για πρώτη φορά σε γραπτή μορφή η κοπτική και ποιά είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αποκαλούμενης κοπτικής γραμματείας; Ποιά είναι η σχέση της κοπτικής με την ελληνική γλώσσα; Μια σειρά από ερωτήματα στα οποία θα επιχειρήσουμε να δώσουμε όσο το δυνατόν πιο τεκμηριωμένες απαντήσεις με σκοπό να καταστήσουμε ευρύτερα γνωστό τον λιγότερο προβεβλημένο κλάδο της Αιγυπτιολογίας που αποτελούν οι Κοπτικές Σπουδές.

Ιδιαίτερη έμφαση ωστόσο θα δοθεί και στην ανακάλυψη της κοπτικής γλώσσας από τον νεωτερικό δυτικό άνθρωπο καθώς και στο καθοριστικό ρόλο που αυτή διαδραμάτισε στην προσπάθεια αποκρυπτογράφησης των ιερογλυφικών. Από τη δημιουργία των μεγάλων συλλογών κοπτικών χειρογράφων σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις στις επίμονες αλλά ατελέσφορες προσπάθειες του Αthanasius Kircher να διαβάσει τις επιγραφές των αιγυπτιακών οβελίσκων και από τις πρώτες απόπειρες συστηματικής έκθεσης της κοπτικής γραμματικής του Guillaume Bonjour μέχρι την έκδοση των πρώτων κοπτο-λατινικών λεξικών και γραμματικών θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε την πορεία της σταδιακής και συστηματικής κατανόησης της κοπτικής γλώσσας κατά τους νεώτερους χρόνους μέχρι και την εποχή του Jean-François Champollion, του οποίου η κοπτική παιδεία συνεισέφερε σημαντικά στην επιτυχή περάτωση του κολοσσιαίου εγχειρήματος της αποκρυπτογράφησης των Ιερογλυφικών.

Coptic is usually regarded by the specialists as the last stage of the evolution of the Egyptian language in the course of its very long existence. What does however the term «Copt/Coptic» really mean and what is the difference between Coptic and the precedent forms of ancient Egyptian language? Is Coptic indeed a dead language? When and for what reason did the Coptic appear for the first time in its written form and what are the features of the so called Coptic literature? What is the relation between Coptic and Greek? This is a small part of questions in which we will attempt to give some answers based on the latest results of scientific research in order to make broadly known the less famous field of Egyptology, that is to say the Coptic studies.

Furthermore the accent of this lecture will be to the discovery of the Coptic language by the modern Western man and the determinant role that it played to the achievement of the decipherment of Hieroglyphics. From the creation of the great collections of Coptic manuscripts in various european cities up to the first persistent but ineffectual attempts of Athanasius Kircher to read the inscriptions of the Egyptian obelisks and from the first essay for a systematic exposition of Coptic grammar by Guillaume Bonjour up to the publication of the first Coptic-Latin dictionaries and grammars, we will try to draw the development of the gradual and systematical comprehension of Coptic Language during the Modern period up to the time of Jean-François Champollion, of whom the knowledge of Coptic significantly contributed to the successful accomplishment of the colossal operation of the decipherment of Hieroglyphics.